Spis treści
Państwo Środka ma nie tylko długą i barwną historię, ale może poszczycić się równie bogatą spuścizną literacką. Z czasów dynastii Zhou, panującej w latach 1030-221 p.n.e., wywodzą się najwcześniejsze formy literatury – wówczas powstały pisma Konfucjusza i Lao Tzu. Rozkwit poezji zazwyczaj datuje się na okres dynastii Han, 202 rok p.n.e.-220 rok n.e. Złoty wiek chińskiej literatury przypadł na dynastię Tang, VII-XIV wiek. Narodziny powieści miały miejsce za dynastii Song, 960-1279 rok. Czasy dynastii Ming i Qing to cztery klasyczne powieści chińskie: „Opowieści znad brzegów rzek” (XIV wiek), „Opowieści o Trzech Królestwach” (XIV wiek), „Wędrówka na Zachód” (XVI wiek) i „Sen czerwonego pawilonu” (XVIII wiek) – utwory uchodzące za najwybitniejsze osiągnięcie literatury chińskiej cesarskich Chin, a także najdłuższe i najstarsze powieści na świecie. Dziś przedstawiamy największe „hity” w temacie klasyka literatury chińskiej.
Szukasz tłumacza chińskiego? Zależy ci na nawiązaniu współpracy z osobą posiadającą bogate doświadczenie, ale i pasjonującą się kulturą Państwa Środka? Dotrzyj do odpowiedniego eksperta przez renomowane biuro tłumaczeń SuperTłumacz.
Klasycy literatury chińskiej: A Ty kogo znasz?
Konfucjusz, Lao Tzu i Sun Tzu są dobrze znani na całym świecie, ale wielu chińskich poetów, filozofów i powieściopisarzy wciąż nie przedarło się do świadomości większej grupy czytelników.
Chińskie powieści, które zapisały się na kartach literatury światowej
Historia chińskiej literatury sięga tysięcy lat i trudno tutaj zmieścić nam wszystkich jej przedstawicieli, którzy na to zasługują. Wszystko zaczyna się od najwcześniejszych archiwów dynastycznych sądów aż po dojrzałe powieści fikcyjne, które powstały w czasach dynastii Ming, aby dać rozrywkę Chińczykom potrafiącym czytać.Wprowadzenie rozpowszechnionego drzeworytu w czasach panowania dynastii Tang oraz wynalezienie ruchomego typu druku przez Bi Shenga podczas dynastii Song szybko rozpowszechniało różne rękopisy w całych Chinach. A przenosząc się do czasów bardziej nam współczesnych, trzeba wspomnieć o tym, że Lu Xun jest uważany za twórcę literatury baihua. Wobec tego często nazywa się go po prostu ojcem współczesnej literatury chińskiej. A jacy są jej pozostali przedstawiciele?
Klasyka chińska: Qu Yuan
Lata życia: 339-278 p.n.e.
Największe dzieła: antologia „Chu Ci” („Pieśni z Chu”) i „Tian Wen” („Pytam Niebiosa”)
Klasycy literatury chińskiej to oczywiście nazwisko takie jak Qu Yuan. To pierwszy chiński poeta, którego znamy z imienia i nazwiska. Był mężem stanu i poetą w okresie Walczących Królestw. To właśnie jemu przypisuje się autorstwo pierwszych siedmiu wierszy z „Chu Ci”.
Służył pod rządami króla Huai, ale został wygnany po skomponowaniu wiersza „Li Sao”, który zaatakował sąd za to, że nie posłuchał jego rady. W Chinach uchodzi za legendarnego patriotę, który sprzeciwił się wojnom i chciał, aby jego kraj się zjednoczył.
Popełnił samobójstwo rzucając się w rzekę Miluo. Co ciekawe, mówi się, że od próby podjętej przez miejscowych rybaków, którzy chcieli go uratować, a potem znaleźć jego ciało wywodzi się znany wszystkim obecnie wyścig smoczych łodzi.
Literatura chińska: Wang Wei
Lata życia: 699 lub 701-759 lub 761,
Twórczość: czterowiersze shi
Był malarzem, muzykiem, poetą i pobożnym buddystą. Można także spotkać się z używaniem przez niego buddyjskiego imienia Mojie. Obok Li Baia i Du Fu uznawany za najwybitniejszego poetę dynastii Tang.
Komponował poezję wizualną, określaną poezją Wang Manga. W jego twórczości da się przeważnie wyróżnić czterowiersze shi – do naszych czasów przetrwało ich ok. 400.
Uznawany także za pierwszego wybitnego malarza chińskiego, prekursora monochromatycznego malarstwa pejzażowego.
Ważnym elementem jego życiorysu jest buddyzm. Na dworze mnicha Senhui zetknął się z buddyzmem chan, który to wywarł na jego osobę, życie i twórczość ogromny wpływ. Przez wielu uważany za ideał urzędnika, uczonego i artysty.
Potrzebujesz nawiązać kontakt z świetnym tłumaczem języka chińskiego? Chcesz, aby była to osoba z doświadczeniem, konkretnymi umiejętnościami i wiedzą? Jeśli zależy ci na specjaliście z górnej półki, pomyśl nad udaniem się do renomowanego biura tłumaczeń.
Chińskie powieści i Shi Nai’an
Lata życia:1296-1372
Najważniejsze dzieła: „Opowieści znad brzegów rzek” – powieść chińska, którą znają i kochają czytelnicy na całym świecie
Był autorem pierwszej z czterech wielkich klasycznych powieści, choć niektórzy historycy uważają, że jego mentor Luo Guanzhong odegrał najważniejszą rolę w jej pisaniu. Niemniej przyjęło się, iż to jemu przypisuje się zebranie i opracowanie materiałów na temat XII-wiecznego powstania chłopskiego Song Jianga, które stanowiły kanwę podstawowej wersji „Opowieści znad brzegów rzek”.
Niewiele wiadomo o Shi, ale przypisana mu opowieść o buntownikach wyjętych spod prawa, została zakazana przez setki lat. Utwór napisany w popularnym języku potocznym charakteryzuje się rozwojem postaci w przeciwieństwie do historycznych pism tamtych czasów. Wprowadził też do kultury chińskiej jedne z najbardziej lubianych postaci literackich, tj.: Wu Song, Lin Chong czy Lu Zhishen.
Klasyka chińska: Luo Guanzhong
Lata życia: 1330-1400
Najbardziej znane dzieło: „Opowieść o Trzech Królestwach”
Jeśli chińskie powieści to oczywiście nie można zapomnieć o Luo Guanzhogu i jego „Opowieści o Trzech Królestwach”.Był płodnym pisarzem, przez wiele lat przypisywano mu wiele anonimowych dzieł. Historycy zgadzają się, że druga z czterech wielkich klasycznych powieści, „Opowieść o Trzech Królestwach”, wyszła spod jego pióra. Ta powieść chińska liczy ponad 750 000 chińskich znaków, i snuje historię trzech królestw na przestrzeni stulecia – akcja w epoce Trzech Królestw, 220-280. Opiera się na historycznych relacjach i zawiera postacie historyczne, ale także włącza folkowe historie i wątki z popularnych dramatów tamtych czasów. Stworzył kilkaset różnych bohaterów.
Ponadto jest autorem „Opowieści z końca dynastii Tang i epoki Pięciu Dynastii”, „Upadku dynastii Tang” i „Trzej Sui zwyciężają czary”.
Klasyka chińska: Wu Cheng’en
Lata życia: 1500-1582
Najbardziej znane dzieło: „Wędrówka na Zachód”
Literatura chińska to także „Wędrówka na Zachód” Wu Cheng’ena.Luźno oparta na historycznym opisie wędrówki buddyjskiego mnicha, Xuanzanga, z poczuciem humoru opisuje podróż z Chin do Indii, a wszystko po to, aby przywieźć święte buddyjskie pisma.
Historia zawiera wątki religijne, błyskotliwy dialog i eleganckie wiersze, a także krytyczny komentarz do współczesnych Chin. Ma charakter fantastyczny, a postacie Wu Cheng’ena mają do czynienia z demonami i siłami nadprzyrodzonymi, co jest silnie powiązane z folklorem taoistycznym i buddyjskim, a także tradycją ustnych chińskich opowiadań.
Niewiele wiadomo o autorze, któremu przypisuje się trzecią z czterech wielkich klasycznych powieści znanej w Polsce jako „Wędrówka na Zachód”. Z dostępnych informacji wiadomo, że studiował na cesarskim uniwersytecie w Nankinie, a w dalszej przyszłości piastował funkcję urzędnika. Zapewne rozczarowany prowadzoną polityką przez władze, postanowił wieść skromne życie uczonego i pisarza.
Klasyka chińska: Opowiadacz z Lanling
Najbardziej znane dzieło: „Kwiaty śliwy w złotym wazonie” – klasyka chińska, która do dziś dnia wywołuje rumieńce na twarzy
Opowiadacz z Lanling był pseudonimem nieznanego autora kontrowersyjnej powieści „Kwiaty śliwy w złotym wazonie”. Od opublikowania tego dzieła w 1610 roku było często zakazywane, za oficjalny powód podawano pornograficzny charakter.
Tak naprawdę utwór ten był ostrą krytyką warstw rządzących, i to należy brać za faktyczną przyczynę niszczenia jego egzemplarzy, a nie warstwę erotyczną i sprośny język, do którego w Państwie Środka od zawsze było o wiele swobodniejsze podejście niż np. na Starym Kontynencie.
Ten klasyk powstał w odmianie chińskiego zwanej baihua. Akcja toczy się w czasach dynastii Song. Opisuje hulaszcze i niezwykle rozwiązłe życie Xymena Qinga – kupca, a potem urzędnika. Ważnymi postaciami są tutaj kobiety – żony i kochanki głównego bohatera. To właśnie od ich imion pochodzi chińska nazwa utworu Jīn Píng Méi.
Badacze nie są w stanie ani dokładnie podać daty powstania utworu, ani pewnie określić autora. Jedna ze znanych legend uznaje za jego twórcę Wang Shizhena, pisarza z epoki Ming, który miał podsunąć ministrowi cesarza kartę rękopisu nasączoną trucizną, a wszystko po to, aby zemścić się za śmierć ojca.
Amerykański tłumacz David Todd Roy podejrzewał, że jego autorem jest poeta Xu Wei. Skąd taka teoria? Wei słynął z malarstwa i kaligrafii, poza tym był wczesnym orędownikiem praw kobiet; napisał popularną grę o legendzie Mulana. Został jednak również uwięziony za zamordowanie swojej drugiej żony.
Literatura chińska: Cao Xueqin
Lata życia: 1715 lub 1724-1763 lub 1764
Najbardziej znane dzieło: „Sen czerwonego pawilonu”
Był autorem czwartego z czterech wielkich klasycznych powieści, „Snu czerwonego pawilonu”, dzieła, które jest zarazem najbardziej znaną chińska powieścią z nurtu społeczno-obyczajowego. Utwór opowiada historię arystokratycznej rodziny i jej upadku.
Cao Xueqin przedstawił w swoim dziele ogromną ilość postaci i stworzył niezwykle wnikliwy obraz chińskiej arystokracji żyjącej. Charakteryzuje się bogactwem symboliki i widoczną erudycją autora.
Co ciekawe, do XX wieku autorstwo tego chińskiego dzieła było nieznane. Jego twórcę odkryły dopiero badania Hu Shi. Jakby nie patrzeć, literatura chińska bez „Snu czerwonego pawilonu” byłaby dziś jakaś taka niekompletna…
Literatura chińska: Lu Xun
Lata życia: 1881-1936
Najbardziej znane dzieło: „Dziennik obłąkanego”
Klasycy literatury chińskiej to również Lu Xun. Tak naprawdę nazywał się Zhou Shuren. Studiował medycynę w Japonii, ale ostatecznie doszedł do wniosku, że chce zostać pisarzem. Uznaje się go za najwybitniejszego chińskiego autora XX wieku i ojca współczesnej literatury chińskiej.
W 1918 opublikował swoje pierwsze opowiadanie, „Dziennik obłąkanego”, pierwszą potoczną historię we współczesnej literaturze chińskiej, która stała się zarazem jego najbardziej głośnym dziełem.
W 1923 roku wydał pierwszy zbiór opowiadań „Mój stary dom” i „Prawdziwą historię A Q”.
Jego pisma obejmowały wiele gatunków, od fikcji, przez satyrę, aż po historyczne opisy.
Klasycy literatury chińskiej: Ba Jin
Lata życia: 1904-2005
Najbardziej znane dzieło: ”Gdy bogowie odchodzą”
Klasyka chińska to także „Gdy bogowie odchodzą”.
Ba Jin urodził się jako Li Yaotang. Swoją karierę rozpoczynał jako poeta, ale zdobył sławę jako powieściopisarz. Najsłynniejszą powieść wydał w 1933 roku, w polskim wydaniu znana jest jako „Gdy bogowie odchodzą”.
Podczas Rewolucji Kulturalnej uznany za kontrrewolucjonistę. Poza tym tłumaczył utwory rosyjskie, brytyjskie, niemieckie i włoskie. Badacze literatury w jego twórczości dopatrują się zazwyczaj wpływu Zoli, Czechowa czy Turgieniewa.
Ponadto autor takich dzieł, jak „Miewang” (1929), „Wu” (1936), „Qiu” (1940) i „Huo” (1945).
Klasyka literatury chińskiej to wiele wielkich rozmiarów, ale naprawdę fascynujących dzieł. Znajdziemy tam utwory, które są bardziej znane i popularne w kulturze europejskiej, jak i te, którym nie udało się tak powszechnie przeniknąć do naszej świadomości.
Szukasz tłumacza, który pomoże ci przełożyć materiały „z” lub „na” język chiński? Zależy ci na współpracy z prawdziwym profesjonalistą? Jeśli chcesz dotrzeć do najlepszych na rynku ekspertów i wybrać tego jednego, któremu powierzysz swój projekt – skonsultuj się z renomowanym biurem tłumaczeń.
